Havada İHA devrimi

Son yıllarda hızla gelişen insansız hava aracı (İHA) sistemleri gelecekte hava savunmasında köklü değişikliklere yol açacak.

STM Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret AŞ, İHA Sistemleri Yol Haritası başlıklı bir rapor hazırladı.

Raporda, 2050'ye kadar olan dönemi kapsayan geleceğin muhtemel harekat ortamı ve bu ortamda İHA sistemlerinin ortaya çıkaracağı veya geliştireceği kullanım konseptlerine ilişkin öngörülere yer verildi.

Rapora göre, 2000’li yılların başından itibaren İHA sistemlerinin sayısı ve çeşitleri artarken, aynı zamanda kabiliyetleri de oldukça gelişti ve askeri güvenlik ortamına yeni bir anlayış geldi.

Hava savunması İHA odaklı olacak

21. yüzyılla birlikte konvansiyonel savaş tehlikesinin önüne asimetrik tehditler çıkmaya başladı. Ancak Ukrayna ve Uzakdoğu’daki gerginlikler, Ortadoğu’nun kararsız ortamı, Afrika’nın yeniden şekillenen yapısı, enerji, gıda ve su kaynaklı muhtemel krizler dikkate alındığında, gelecekte konvansiyonel savaş ortamına uygun İHA sistemlerinin ön plana çıkacağı öngörülüyor.

İHA'larda enerji silahları kullanılacak

Günümüzde insanlı hava araçlarıyla gerçekleştirilen hava harekat görevlerinin büyük bir kısmı, teknolojinin gelişmesine bağlı olarak gelecekte İHA sistemleriyle yapılmaya başlanacak. Ancak bu durum, gelecekte bir noktada hava kuvvetlerinin sadece İHA’lardan oluşacağı ve pilotların işsiz kalacağı anlamına gelmiyor. Bazı görevlerin tamamı İHA sistemleriyle gerçekleştirilirken, birçok hava harekat görevinde ise hem insanlı hem de insansız hava araçları kullanılacak.

Rapora göre, yakın, orta ve uzun vadede İHA teknolojisine yönelik bazı öngörüler şöyle:

- Hava kuvvetlerinin asli unsuru olan savaş uçaklarının insansız versiyonları 2035 ve sonrasında görülmeye başlanacak.

- Hava kuvvetlerinin stratejik seviye kullanımında büyük değişiklik yapacak hipersonik uçuş kabiliyetli İHA sistemleri uygulamalarıyla da 2035 yılı ve sonrasında karşılaşılacak.

- Geleceğin askeri İHA uygulamalarının gerçekleşmesi için birçok alanda teknolojik ilerlemeye ihtiyaç duyuluyor. Bu gelişimin temel belirleyici unsurları otonomi, yapay zeka, gelişmiş insan-makine arayüzü ve beyinle kontrol olacak. Otonomi sayesinde, kontrol döngüsü içinde insan olmadan İHA sürü halinde görev yapabilecek.

- Günümüzün tehlikelere açık kontrol ve veri linklerinin emniyetinin artırılması ve daha emniyetli alternatif linklerin geliştirilmesi gerekecek. Algıla ve Sakın Sistemi geliştirilmesi, her türlü hava sahasında uçuşun temel gereksinimi olacak.

- Geleceğin konvansiyonel harekat ortamlarında görev yapacak İHA sistemleri için düşük görünürlük kabiliyeti ile kendini koruma sistemlerine ihtiyaç olacak. Lazer esaslı yönlendirilmiş enerji silahları yakın gelecekte İHA’larda kullanılmaya başlanacak.

- İHA sistemlerinin kabiliyetlerine uygun, performans olarak daha gelişmiş, ancak daha hafif, küçük ve az güç gerektiren faydalı yükler geliştirilecek. Büyük veri alanındaki ilerlemeler sayesinde, mümkün olduğunca az sayıda insan kullanılarak İHA sistemlerinden alınan çok büyük boyutlardaki verinin otomatik olarak işlemesi ve kıymetlendirilmesi mümkün olacak.

- İHA sistemlerinin kullanımının yaygınlaşması için en temel şartlardan birini İHA sistemlerinin hava kuvvetleri bünyesinde kabullenilmesi oluşturuyor. Hava kuvvetlerinin karar verici pozisyonundaki üst düzey yöneticiler tarafından İHA sistemlerinin gelecekteki potansiyelinin doğru bir şekilde anlaşılmasına ve insanlı sistemlerden insansız sistemlere geçişin adımlarının doğru zamanda atılmasına ihtiyaç olacak. Geleceğin İHA sistemlerini kullanacak pilotlarda İHA kültürünün, Harp Okulu eğitimi aşamasında oluşturulması gerekecek.

- Hava sahasına entegrasyon, uçuşa elverişlilik standartları ve İHA pilot standartları alanında halihazırda yürütülen çalışmaların kısa süre içinde olgunlaştırılması, İHA uygulamalarının önünü açacak. İHA’lara yönelik frekans aralıkları tahsis edilmesi çalışmalarının ivedilikle tamamlanması gerekecek.

- İHA sistemleri geleceğin hava kuvvetlerinin temel unsuru olacak. Hava kuvvetleri için devrim niteliğindeki bu değişimin hızı, birçok alanda gerçekleştirilecek çalışmaların sonucunun ne kadar hızlı alındığına bağlı olacak. Başta teknolojik ilerlemeler olmak üzere, İHA sistemlerine yönelik standartlar ve kullanım konseptlerinin hazırlanması ile İHA kültürünün hava kuvvetleri bünyesinde oluşturulması, bu süreçte belirleyici kritik unsurlar olacak.